Diyete başlayacağınız pazartesiler bir türlü gelmiyor mu? Ödenmesi gereken faturaları son ödeme tarihine kadar hatta elektriğiniz suyunuz kesilene kadar nasılsa öderim mi diyorsunuz?
Diyete başlayacağınız pazartesiler bir türlü gelmiyor mu? Ödenmesi gereken faturaları son ödeme tarihine kadar hatta elektriğiniz suyunuz kesilene kadar nasılsa öderim mi diyorsunuz? Spora başlamak isterken devamlı erteleyenlerden misiniz? Ertelemeyi alışkanlık haline getiren insanlar, tipik olarak hayatın her anında bir şeyleri ertelerler. Ödemeleri yapmayı, kilo vermeyi, spor yapmayı, sağlık kontrollerini, ders çalışmayı, hobi edinmeyi ve bunun gibi daha bir çok şeyi ertelerler.
Erteleme alışkanlığı “Zamanınızı daha kontrollü kullanırsanız bu problemi halledebilirsiniz.” demekle düzelecek kadar kolay ve basit bir durum değildir. “Kronik erteleme” zannedilenden daha karmaşık ve önemli bir sorundur. Ertelemek aslında kişinin kendisini sabote etmesidir. Bu konuda bir çözüm bulabilmek için ertelemenin sebeplerini keşfetmek ve ortaya çıkarmak gereklidir.
Erteleme davranışının altında mükemmeliyetçilik, yüksek kaygı, düşük hoşgörü seviyesi, hata yapmaya karşı aşırı duyarlılık, kızgınlığı kontrol edememe gibi faktörler vardır. Kronik erteleme davranışı ailenin yaşam kültürü içerisinde gelişir ve pekişir. Çoğunlukla otoriter anne babaların çocuklarında görülür. Bu tip ailelerde kurallar katıdır. Kurallara uyulması diğer davranışlardan daha çok önemsenir. Anne babalar katı ve kontrolcü olunca da çocuklar niyetlerini içselleştiremez yani yapılması gerekenlere kendi iradeleriyle karar verip, harekete geçemezler. Bu niyet doğrultusunda harekete geçemeyince, iç dünyalarını kontrol edip düzenlemeyi öğrenemezler. Sorumluluklarını hep komutlar alarak gerçekleştirdiyseniz, davranışlarınız sık sık kontrol edildiyse yetişkin olduğunuzda da yine harekete geçmek için komutlar bekleyen birey haline gelirsiniz.
Bununla beraber bu komutların ve yönlendirmelerin ortaya çıkardığı bir duygu vardır ki oda öfke ve kızgınlıktır. Kişinin içinde kızgınlık ve öfke birikmesine sebep olur. Kronik ertelemenin bir sebebi de kızgınlıktır. Kızgınlığı ifade etmenin bir biçimi de isyan ederek karşı koymaktır. Çocukken otoriter bir anne babaya isyan etmek kolay değildir. Kişi isyanını ve kızgınlığını erteleme davranışıyla ortaya çıkarır. Yetişkin birey olduğunda ise, “gereklilik” ve “zorunluluk” durumlarına karşı isyan edebilmek adına kişi işlerini erteleyebilir.
Bir diğer sebep ise yapılacak olan işi değil, o işi yaparken ortaya çıkacağını düşündüğünüz duyguları ertelemek istemektir. Diyete başlamak istiyorsunuz ama diyet döneminde iradeli davranmak konusunda yaşayacağınız zorlukları düşündüğünüz için ertelemeyi seçiyorsunuz. Herhangi bir işi ertelemenin sebebi, bu işi yapmak için daha nasılsa zaman var, şimdi yapmasam da olur gibi düşünceler, o işi yapmak zorunda olduğunuzu hayal ettiğiniz zaman ortaya çıkacağına inandığınız huzursuzluk ve baskıyı yaşamamak içindir. Ve sonunda her zaman alışkın olduğunuz sizi rahata kavuşturacak davranışı seçersiniz ve o işi yapmayı yeniden ertelersiniz.
Yani o işi değil aslında yaşayacağınıza inandığınız duyguyu ertelemiş olursunuz. Ama bu ayrıntıları fark ettiğiniz sürece, o duygularla da başa çıkabileceğinizi de fark edeceksinizdir. Bu duygularla başa çıkabilmek için, bir işi yaparken kendinizi hayal ettiğinizde hissettiğiniz olumsuz duyguların listesini yapın. Sonra o işe başladığınız zaman yarım saat ilerledikten sonra durun ve kendinizi kontrol edin. Listelediğiniz o olumsuz duyguları hala aynı şiddette yaşıyor musunuz? Yoksa azalma olmuş mu? Çok büyük ihtimalle o iş üzerinde ilerledikçe olumsuz duygularınızın azaldığını büyük bir keyifle fark edeceksinizdir.
Ertelemek bir hastalık değildir. Kişinin yaşadığı olumsuz duygular sonucunda ortaya çıkan kaçınma davranışıdır. Ama ertelenen işlerin önemine göre hayatımızı olumsuz şekilde etkileyebilir. Eğer sizin de erteleme davranışınız varsa, çözüm aramayı ertelemeyin ve sebepleri üzerinde biraz düşünüp neyden kaynaklandığını keşfetmeye çalışın. Bu konuda çözüm ürettiğiniz zaman yaşamınızın kalitesinin arttığını göreceksiniz.
